Hưởng ứng chủ trương của Chính phủ về quy hoạch và phát triển hệ thống năng lượng tái tạo (trong đó chủ yếu là điện mặt trời và điện gió), trong những năm gần đây, cộng đồng doanh nghiệp đã có những bước tiến dài.

Từ mức không đáng kể đầu năm 2018, công suất điện mặt trời (bao gồm điện mặt trời áp mái) đã đạt 4.700MW cuối 2019 và 16.700MW cuối năm 2020. Hiện tại, cơ cấu của nguồn năng lượng tái tạo biến đổi (gió và mặt trời) đã chiếm gần 26% tổng công suất đặt của nguồn điện. Tuy nhiên, điện mặt trời và điện gió mới chỉ đóng góp rất ít vào sản lượng điện (chỉ chiếm khoảng 4% tổng sản lượng toàn hệ thống điện năm 2020).

Tính đến hết tháng 12/2020, tổng công suất điện mặt trời (bao gồm cả điện mặt trời áp mái) là 16.500MW (chiếm 24,1% tổng công suất), tổng công suất điện gió là 567MW (chiếm khoảng 0,86% tổng công suất).

Các nguồn điện tái tạo có nhiều đặc tính vận hành khác biệt với các nguồn điện truyền thống như tính bất định cao, chế độ vận hành phụ thuộc vào thời tiết, không đóng góp cho quán tính hệ thống và điều tần sơ cấp. Do vậy, sự gia tăng đột biến của loại hình nguồn điện này dẫn đến nhiều vấn đề trong vận hành hệ thống điện như đầy tải, quá tải cục bộ, sụt giảm quán tính hệ thống, tăng số lần khởi động và yêu cầu điều chỉnh công suất các nhà máy nhiệt điện.

Một trong những hệ quả trực tiếp của các vấn đề này là việc giảm phát các nguồn năng lượng tái tạo. Năm 2020, sản lượng không khai thác được của điện mặt trời vào khoảng 364 triệu kWh. Năm 2021, theo dự kiến của EVN, sản lượng điện không khai thác được của các nguồn năng lượng tái tạo nói trên tăng lên, đạt khoảng 1,68 tỷ kWh (trong đó, dự kiến tiết giảm 1,25 tỷ kWh ĐMT và 430 triệu kWh điện gió, tương đương khoảng 7-9% sản lượng khả dụng các nguồn điện này).

Trong 3 tháng đầu năm 2021, điều độ quốc gia đã tiết giảm công suất điện mặt trời nối lưới/ ĐMT áp mái lớn nhất đạt 4.750/3.490MW vào thấp điểm trưa ngày Tết và 2400/1250MW thấp điểm trưa ngày thường.

Theo tính toán của cơ quan Điều độ Hệ thống điện Quốc gia (A0), tổng sản lượng điện cắt giảm 6 tháng cuối năm 2021 có thể lên tới 1,7 tỷ kWh. Riêng trong tháng 7 đến tháng 9, mức cắt giảm năng lượng tái tạo có thể lên tới 2.800/6.500 MW vào thời điểm thấp điểm trưa của ngày thường/cuối tuần, sản lượng năng lượng tái tạo cắt dự kiến trong mỗi tháng là 210 triệu kWh.

Hiện nay, tổng công suất các nguồn năng lượng tái tạo đã được phê duyệt bổ sung quy hoạch đến năm 2025 khoảng 25.500 MW (chưa bao gồm các dự án điện mặt trời mái nhà). Bao gồm 13.900 MW điện mặt trời trang trại và 11.500 MW điện gió. Như vậy, còn lại khoảng 5.000 MW điện mặt trời và 6.144 MW điện gió đã phê duyệt quy hoạch nhưng không kịp đưa vào vận hành trong năm 2021.

Với thực trạng nêu trên, doanh nghiệp đầu tư năng lượng tái tạo đang đứng trước vô vàn nỗi lo và rất cần sự quan tâm tháo gỡ của Nhà nước để vừa khai thác hết được tiềm năng và tránh các hệ lụy khó lường có thể phát sinh từ những quyết định đầu tư vào lĩnh vực tiềm năng này.

(Nguồn tham khảo: Vietnamnet)