Mới đây nhất, Hiệp hội các nhà thầu xây dựng Việt Nam (VACC) tiếp tục có văn bản kiến nghị Văn phòng Chính phủ chỉ đạo sớm các Bộ ngành liên quan kiểm tra triệt để nguyên nhân giá thép tăng đột biến, bằng không các nhà thầu sẽ rơi vào tình trạng phá sản. Trao đổi với VnEconomy, ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch VACC cho biết những khó khăn doanh nghiệp ngành xây dựng sẽ gặp phải khi giá nguyên vật liệu biến động phi mã như hiện nay.
Trước hết phải nói về cơ cấu giá trị thép trong một công trình xây dựng. Thông thường, giá thép chiếm trong công trình xây dựng khoảng 20% giá trị nên giá thép tăng lên 40 – 45% thì giá thành xây dựng tăng cao lên. Chưa kể không chỉ thép mà cả kể giá các nguyên vật liệu khác như xi măng, gạch xây, gạch ốp… cũng tăng nhưng tốc độ không chóng mặt như thép.
Thép là nguyên vật liệu chiếm tỉ trọng về giá cao nhất trong giá thành xây dựng dẫn đến cả ngành xây dựng khốn đốn. Nhà thầu xây dựng vô cùng gay go, với tốc độ giá thép tăng thế này các nhà thầu phá sản đóng cửa hết.
Có hai vấn đề chính với doanh nghiệp ngành xây dựng. Thứ nhất, với công trình sử dụng vốn đầu tư ngân sách, khi các nhà thầu chưa có quyết định cân đối bù giá, điều chỉnh tổng mức đầu tư thì sẽ không dám làm. Phải mua thép giá 18.000 – 19.000 đồng/kg nhưng chỉ được thanh toán đơn giá 13.000 đồng/kg thì 5.000 đồng còn lại ai bù? Lấy đâu ra để bù vào? Không làm thì khó khăn nhưng làm thì phá sản nên các nhà thầu buộc phải chững lại. Các công trình vốn đầu tư ngân sách sẽ bị đình trệ, vỡ trận nếu không có quyết định bù giá. Thứ hai, là công trình đầu tư nguồn vốn tư nhân, nguồn lực xã hội. Hợp đồng này được ký theo loại hình hợp đồng trọn gói hoặc hợp đồng đơn giá cố định thanh toán dựa theo khối lượng thực tế khi kiểm tra đơn giá thép, xi măng…
Thông thường các nhà thầu sẽ đàm phán giá và mua trước từ nhà cung cấp thép. Nhưng không phải ai cũng có tiền ứng trước để mua. Có công trình làm đâu thanh toán đó, nhà thầu mua theo kiểu ăn đong, ký hợp đồng phải chấp nhận trôi nổi, đơn giá thực tế so với trong hợp đồng du di 3-5% thì chịu được nhưng lên 40% – 45% thì phá sản. Mà lãi suất một công trình làm từ đầu đến cuối nhiều thì nhà thầu được 5% còn không chỉ được 3% với điều kiện chủ đầu tư thanh toán đúng hạn, không nợ đọng.
Có ý kiến cho rằng giá thép tăng do giá nhập phôi tăng, quan hệ giữa các nhà cung cấp gồm Trung Quốc và Australia có trục trặc dẫn đến lượng phôi bán cho Việt Nam thay đổi. Nhưng lượng thép trên thị trường không thiếu, không phải giá tăng do nguồn cung thiếu hụt. Thực tế thì mua bao nhiêu thép cũng đủ nhưng giá lại tăng.
Hiệp hội các nhà thầu xây dựng Việt Nam đã kiến nghị Chính phủ kiểm tra làm rõ nguyên nhân vì sao giá thép tăng đột biến như vậy trong khi giá điện không tăng, giá các chi phí sản xuất đầu vào không tăng thì tại sao giá thép lại lên? Nếu nguyên nhân chủ quan thì hạn chế lại, nguyên nhân khách quan tìm cách tháo gỡ để giảm thiệt hại cho doanh nghiệp xây dựng.
Cũng theo ông Hiệp, cần phải có biện pháp khuyến cáo, kêu gọi các chủ đầu tư xem xét, chia sẻ với nhà thầu. Ở góc độ luật pháp thì chủ đầu tư họ không sai, không thể bắt buộc nhưng vì trách nhiệm xã hội chung, trách nhiệm cộng đồng, các nhà đầu tư có thể san sẻ hỗ trợ nhà thầu trong lúc này. Nếu không công ty xây dựng buộc phải dừng thi công vì làm càng lỗ, dự án đình trệ, tranh chấp lại kéo nhau ra toà.
Hiện nay nhà thầu xây dựng không biết phải làm thế nào, làm cũng phá sản, không làm cũng không xong, thoái lui bỏ công trình thì ra toà bị phạt. Muôn sự đổ đầu thầu. Nhà thầu vô cùng khó khăn. Các doanh nghiệp xây dựng đều dùng từ khẩn thiết kêu cứu cơ quan nhà nước xem xét giải quyết cho hợp tình hợp lý.
Ông Nguyễn Quốc Hiệp thống kê, 10 năm qua, ngành xây dựng trong nước phấn đấu và có những bước tiến phát triển vượt bậc. Trước kia so với nhà thầu Hàn Quốc, Singapore, Nhật Bản, mình chỉ đi làm thầu phụ nhân công còn giờ trình độ ngang ngửa Hàn, Singapore chứ đừng nói đến Malaysia hay Myanmar. Nhưng nếu không có cơ chế phù hợp thì tương lai có khi 5 năm nữa không còn công ty xây dựng Việt Nam. Vì với cơ chế này làm xây dựng chỉ có lỗ, phá sản. Giá cả bỏ thầu cạnh tranh kịch liệt, doanh nghiệp không có dư địa phát triển. Đất nước quay lại thời kỳ không còn công ty Việt Nam xây dựng mà phải thuê Nhật Bản, Hàn Quốc hết thì giá thành sẽ ra sao?
Đứng ở góc độ chung của nền kinh tế tôi thấy lo ngại vì tăng giá vật liệu xây dựng nguy hiểm, tác động chung lên cả nền kinh tế. Giá vật liệu xây dựng tăng dẫn theo một loạt thứ tăng giá như thành sản phẩm bất động sản tăng theo, chỉ số lạm phát CPI không nằm trong ngưỡng an toàn. Mức giá lạm phát cao đẩy theo nhiều nguy cơ khác.
Ngoài chỉ số lạm phát, còn ảnh hưởng tăng trưởng GDP, chúng ta đang phấn đấu tăng trưởng GDP 7% trong đó riêng ngành xây dựng đã đóng góp 8-10% vào tăng trưởng. Không có chỗ nào không có bàn tay xây dựng, có xây dựng thì mới tăng trưởng kinh tế. Các nhà kinh tế, chuyên gia kinh tế cũng nên xác định đây là vấn đề chung của quốc gia chứ không riêng gì ngành xây dựng. Cần quan tâm đến mức độ này nhiều hơn nữa.
Cần nhìn bức tranh tổng thể hơn, xa hơn, nếu kinh tế muốn phát triển thì ngành xây dựng phải là lực lượng đủ mạnh, biện pháp của nhà nước hỗ trợ cho ngành xây dựng là cho cả tương lai, cho cả nền kinh tế chứ không riêng gì cho ngành xây dựng. Nhà nước cần có biện pháp bảo vệ nhà thầu xây dựng.
(Nguồn tham khảo: VnEconomy)
